همراه با ما خبرنگاری را بیاموزید(قسمت دوم):درسهايي درباره خبرنويسي

مسعود طوفان

یزدفردا: مسعود طوفان:بيشتر مطالب اين نوشته ها بر اساس منابع آموزش خبرنويسي و نيز يادداشت هاي تدريس در كلاسهاي خبرنويسي تنظيم شده است و ترتيب خاصي ندارد . تذكر : مثال ها و آمارها فرضي است.

6. سابقه خبر را فراموش نکنید

هرچند اشاره جامع و كامل به سابقه خبر عمدتا در تفسير و گزارش نويسي كاربرد دارد ليكن اشاره مناسب و بجاي سابقه خبر در خبرنويسي باعث شفافيت ، جذابيت و درك بهتر خبر مي شود اشاره به سابقه خبر بيانگر سرگذشت و ابعاد مرتبط با رويداد است و از نقاط قوت در خبر نويسي و اصولا خبرنگاري حرفه اي است .

عدم اشاره سابقه خبر به طور كلي يك آسيب محسوب نمي شود اما زماني كه فقدان آن به جامعيت خبر لطمه مي زند يك نقيصه جدي است ، توجه به عقبه خبر همچنين از انسجام يك دستگاه خبري و خبرنگارانش حكايت مي كند . نگاهي گذرا به اخبار خبرگزاري هاي داخلي نشان مي دهد در حال حاضر بي توجهي به سابقه خبر تقريبا براي خبرنگاران به امري عادي مبدل شده است . خبري كه در عين نياز به سابقه از آن بي بهره است زود توليد مي شود و زود مي ميرد.

مثال :

رييس سازمان بازرگاني استان يزد جلسه اتاق بازرگاني را به نشانه اعتراض ترك كرد .

اين جلسه كه صبح امروز و با حضور اعضاي اتاق بازرگاني و نيز نمايندگان صنعت نساجي تشكيل شده بود به دليل ترك جلسه توسط رييس سازمان بازرگاني استان نيمه تمام ماند .

به گزارش خبرنگار ما تشديد اختلافات بر سر تصميم سازمان بازرگاني بر انحصاري نمودن واردات مواد اوليه صنايع نساجي از مباحث پر تنش در اين جلسه بود .

فرض نماييد موضوع انحصاري نمودن واردات مواد اوليه نساجي از موارد اختلافي بوده كه ظرف شش ماه گذشته منجر به تنش هاي زيادي ميان طرف هاي ذي نفع بوده است و به عنوان مثال جلسه هفته قبل اتاق بازرگاني نيز بواسطه حاد شدن اختلافات با درگيري لفظي و ترك جلسه همراه بوده است ، بديهي است خبرنگار بدون توجه دادن خواننده به آنچه در هفته هاي اخير رخ داده نمي تواند خواننده را در جريان كامل رويداد قرار دهد و فقدان اشاره به سابقه خبر در واقع خبر را ناقص مي سازد .

متن كامل همراه با سابقه خبر :

رييس سازمان بازرگاني استان يزد جلسه اتاق بازرگاني را به نشانه اعتراض ترك كرد .

به گزارش خبرنگارما تشديد اختلافات بر سر تصميم سازمان بازرگاني بر انحصاري نمودن واردات مواد اوليه صنايع نساجي از مباحث پر تنش در اين جلسه بود .

( سابقه ) كارشناسان معتقدند تشديد اختلاف بر سر نحوه واردات مواد اوليه صنايع نساجي طي شش ماه گذشته دستمايه اختلافات جدي ميان سازمان بازرگاني و نمايندگان اين صنعت در استان شده است .

( سابقه ) جلسه پيشين اتاق بازگاني استان نيز به همين دليل و با ترك جلسه توسط رييس اتاق بازرگاني استان نيمه تمام رها شد .

رييس هيات مديره صنايع نساجي به عنوان يكي از نمايندگان معترض به تصميم اخير سازمان بازرگاني به خبرنگار ما گفت : تصميم اخير سازمان بازگاني به معناي ورشكستگي صنعت نساجبي در يزد است .

( سابقه خبر ) بر اساس يك آمار منتشره در استان يزد 35 واحد نساجي با 25 هزار كارگر به كار مشغولند كه بحران اخير مي تواند تبعات اجتماعي ناگواري در پي داشته باشد .

( سابقه خبر ) توليد محصولات نساجي در استان يزد نسبت به سال گذشته 15 درصد كاهش نشان مي دهد و ...

اگر خبرنگار نتواند پوشش مناسبي از ابعاد خبر در قالب سوابق مرتبط با آن ارائه نمايد در واقع جامعيت خبر را ناديده گرفته است . گرايش به خبر نويسي تخصصي و نيز زمينه هاي قبلي خبرنگار در يك حوزه و رسانه يكي از مهمترين عوامل توجه به سابقه خبر است ، همچنين خبرنگار بايستي بتواند از يك آرشيو خبري مناسب در رسانه اي كه در آن كار مي كند برخوردار باشد .از سوي ديگرلازم است خبرنگار از فراست و زبدگي لازم در اشاره به سابقه خبر و تنظيم خبر بهره مند باشد و وقت كافي جهت گنجاندن سابقه خبر اختصاص دهد .

اشاره به سوابق خبر هر روز اهميت بيشتري پيدا مي كند از آنجاييكه خواننده امروزي آنقدر وقت ندارد تا براي درك يك خبر در سايت هاي نختلف بدنبال سابقه آن بگردد . نوشتن جزييات و سوابق رويداد كار خواننده را راحت مي كند و تصوير كاملي از شرايط و محيطي كه خبر در آن روي داده است به او مي دهد .

مثال ( بي بي سي 15/7/91)

ترکیه برای چهارمین روز به حملات خمپاره‌ای سوریه پاسخ داد

گزارش ها حاکی است که ترکیه برای چهارمین روز پیاپی به حملات خمپاره ای سوریه در نزدیکی یکی از روستاهای مرزی این کشور پاسخ داده است.( ليد همراه با سابقه )

به گزارش خبرگزاری آناتولی، حمله خمپاره‌ای نیروهای سوری به یکی از دهکده‌های استان ختای با واکنش فوری نیروهای ترکیه روبرو شده است.

مجلس ترکیه به دنبال پرتاب خمپاره از خاک سوریه به این کشور، انجام عملیات نظامی علیه اهدافی در خاک سوریه را تائید کرده است.( سابقه)

در جریان حملات خمپاره‌ای چهارشنبه گذشته (۱۱ مهر) سوریه به خاک ترکیه دست کم ۵ غیرنظامی کشته شدند.( سابقه)

این اولین بار بود که از زمان آغاز درگیری‌ها در سوریه، ترکیه در نواحی مرزی دو کشور دست به اقدام نظامی می‌زند.( توضيح سابقه )

( بازگشت به ادامه خبر ) خبرگزاری آناتولی در اوایل امروز (شنبه ۱۵ مهر) گزارش کرد که در جریان درگیری‌های سنگین بین نیروهای دولتی سوریه و شورشیان در استان ادلب، خمپاره نیروهای سوری از مرز عبور کرده و به منطقه‌ای در خاک ترکیه اصابت کرده است.

هنوز گزارشی از میزان تلفات در خاک ترکیه منتشر نشده است.

در همین حال نهاد ناظر حقوق بشر سوریه اعلام کرده که نیروهای مخالف دولت پس از ساعت ها درگیری سنگین موفق شده اند که امروز (شنبه ۱۵ مهر) یک دهکده را در نزدیکی مرز ترکیه به کنترل خود درآورند.

به گفته سخنگوی نهاد ناظر حقوق بشر سوریه، دست کم ۲۴ سرباز در جریان این حمله کشته شدند. این در حالی است که شورشیان تنها ۳ تلفات در این حمله داشتند.

چنانكه مي توان متوجه شد اشاره سابقه خبر همچنين نقش مهمي در سمت دهي ذهن خواننده دارد ، در خبر بالا خبرنگار بي بي سي با بازگشت هاي مكرر خود ، وضعيت بحراني ميان تركيه و سوريه را با شدت بيشتري نشان مي دهد .

مثال ( خبرگزاري مهر 15/7/91)

گروگان های آزاد شده ایرانی در فرودگاه بنغازی

سخنگوی جمعیت هلال احمر کشور گفت: گروگان های آزاد شده ایرانی وارد فرودگاه بنغازی لیبی شده اند .

پویا حاجیان در گفتگو با خبرنگار مهر با اعلام آزادی 7 گروگان ایرانی در کشور لیبی گفت: هیات گروگان گرفته شده هلال احمر ایران در لیبی صبح امروز آزاد شده و در فرودگاه بنغازی هستند.

روز یکشنبه 8 مرداد ماه هیاتی ازسوی هلال احمر جمهوری اسلامی ایران متشکل از هفت نفر به دعوت هلال احمر لیبی از طریق پرواز هوایی به سمت این کشور اعزام شدند. این هیات به صورت کاملا رسمی و با روادید از قبل تهیه شده به عنوان میهمان جمعیت هلال احمر لیبی وارد این کشور شده و در طول اقامت خود در بنغازی با دبیرکل جمعیت و تعدادی از مدیران عالی‌رتبه و مقامهای محلی در لیبی درمورد موضوعات مختلف گفتگو کردند ولی سفر اعضای هلال احمر نا تمام ماند و صبح سه شنبه 10 مرداد ماه در در مسیر به هتل تبسی (مقر اقامتشان) در حال حرکت بوده اند که یک گروه مسلح به آنها حمله ور شده و آنها را به منطقه نامعلومی منتقل می کند. بلافاصله هلال احمر ایران و لیبی این اقدام را محکوم کردند.( سابقه )

( بازگشت به ادامه خبر )وزیر امور خارجه دقایقی پیش در گفتگو با رسانه ها آزادی این گروگان ها را اعلام کرد .

7. خبر يك كالاست

در بازار رقابت در جهان امروز خبر نيز به منزله يك كالا بايد توسط مشتري كه همان افكار عمومي است خريداري شود بنابراين به خبر به چشم يك محصول نگاه كنيد كه بايستي بتوانيد آنرا در بازار بفروشيد براي اين كار خبر بايد منبع موثقي داشته باشد ، خوب تنظيم شده و نو آوري داشته باشد به نياز مخاطبان پاسخ دهد و با تكنولوژي مناسب ارتباطي در اختيار خواننده قرار گيرد . بي طرفي و دقت در بيان صحيحي وكامل خبر نيز باعث اعتماد افكار عمومي به رسانه مي شود بنابراين فروش كالاي خبر در بازار رسانه ها به هر قيمتي به دست نمي آيد كالاي بنجل و بي كيفيت كه توسط يك شركت مسئوليت نشناس عرضه مي شود ذائقه مشتري را تلخ مي كند خبرنگار و رسانه به عنوان توليد كننده و عرضه كننده خبر نقش اساسي در بازار رقابت خبر دارند بنابراين توجه داشته باشيد كه خبر با بهترين كيفيت به دست مشتري برسد .

8. ليد متناقض

استفاده از تناقض در ليد يكي از جذابيت هاي ليد نويسي است ، ليد متناقض را به يك نوع مي توان ليد مقايسه اي هم ناميد :

مثال : وزير صنعت ، معدن و تجارت درحالي از كاهش قيمت لبنيات خبر داد كه بهاي محصولات لبني در هفته اخير دست كم 30 درصد رشد داشته است .

همانطور كه ملاحظه مي شود در ليد هاي متناقض به مقايسه آمار ، قول ها و مشاهدات پرداخته مي شود اين ليد اغلب بيشتر و بهتر مورد توجه خواننده قرار مي گيرد و ارزش خبري درگيري را در خود نهفته دارد .

مثال : همايش فرصت هاي سرمايه گزاري خارجي در يزد بدون حضور هيج سرمايه گذار و يا ميهمان خارجي افتتاح شد .

مثال : پروژه مسكن مهر استان فارس صبح امروز در حالي با حضور وزير را و شهرسازي افتتاح شد كه قرار بود اين طرح در دهه فجر سال گذشته به بهره برداري برسد .

مثال : سرمربي تيم كاشي پرهام در حالي شايعه جدا شدن خود را از اين تيم تكذيب كرد كه مدير اين باشگاه در روز گذشته ار استخدام مربي جديد خبر داده بود .

مثال : نويسنده گمنام يزدي كه از يكسال قبل از فروش رمان خود مايوس شده بود با شنيدن خبر انتخاب كتابش به عنوان كتاب برگزيده سال كشور راهي تالار وحدت تهران شد .

9. خود را بي طرف نشان دهيد

به اين توصيه روزنامه نگاران گوش كنيد كه " گر هم طرف داريد خود را بي طرف نشان دهيد " اصولا خبر جاي طرفداري نيست و خبر با لحن جانبدارانه ،خواننده را زده مي كند

مثال :

وزير خارجه كشورمان كه در راس يك هيات عالي رتبه به نيويورك سفر كرده است امروز در نشست عمومي سازمان ملل متحد مواضع برحق و عدالت محورانه ايران را در زمينه تحولات منطقه اي و جهاني اعلام نمود .

اين مواضع بر حق و عدالت محورانه كدامند ؟ بهتر نيست اين مواضع در خبر تشريح شود و قضاوت به خواننده سپرده شود ؟ با استفاده از كلمه كشورمان خبرنگار درصدد تحريك احساسات خواننده است درحاليكه خبر جاي القاي احساسات نيست .خبري كه آشكارا با سليقه خاص فكري نوشته شود قبل از متن خبر، محتواي جانبدارانه آن مورد توجه خواننده قرار مي گيرد بنابراين در خبر اگر هم طرف داريد آنرا به شكل غير مستقيم بگوييد .

مثال : وزير خارجه در سفر به نيورك و در نشست عمومي سازمان ملل متحد به بيان مواضع ايران در خصوص تحولات جهاني پرداخت .

علي اكبر صالحي شرايط كنوني سوريه را ناشي از دخالت كشورهاي خارجي دانست و افزود بحران سوريه راه حل نظامي ندارد .

وي گفت وجود تحريم هاي يك جانبه غرب عليه ايران خللي در روند غني سازي هسته اي ايجاد نمي كند

مثال ( القاي مناسب بن بست نظامي غرب در افغانستان )

رسانه هاي آمريكايي از تصميم ناتو براي خروج يك گردان 4 هزار نفره از افغانستان خبر دادند . اين تصميم در حالي اتخاذ مي شود كه هفته گذشته راهپيمايي گسترده اي در كابل عليه نيروهاي ناتو برگزار شد.

روز گذشته هم در جريان حمله اشتباه سربازان انگليسي در ايالت هلمند 6 زن و كودك كشته شدند . در همين رابطه يك روزنامه در كابل نوشت ملاقات هاي محرمانه فرمانده نيروهاي نظامي در افغانستان با وزير دفاع اين كشوربا ضمانت كافي براي توقف كشتار افراد بي گناه همراه نبوده است .

از سوي ديگر يك فعال حقوق بشر در افغانستان شكايتي را عليه يك سرباز كانادايي كه گفته مي شود به عمد يك زن 40 ساله افغاني را در روستايي در هرات به قتل رسانده به دادگاه جنايي كابل تسليم نموده است .

گفته مي شود با افزايش تنش در خصوص حضور نيروهاي نظامي در افغانستان اين احتمال وجود دارد كه از آوريل آينده نيروهاي مستقر در افغانستان به شكل قابل ملاحظه اي كاهش يابد .

يك مخالف حضور ناتو در افغانستان همچنين ويدئويي را در سايت هاي اينترنتي منتشر نموده است كه يك افسرامريكايي با لحن تمسخر آلود و حركاتي مضحك به يك مراسم ازدواج در مزار شريف اشاره مي نمايد

در خبر فرضي بالا چنانكه مشاهده مي شود خبر به گونه اي تنظيم شده كه حس بن بست غرب در افغانستان و تنش هاي موجود با ذكر روايت هاي واقعي و چيده شده دركنار هم به صورت غير مستقيم القا مي شود

10. خبرنويسي براي روابط عمومي

روابط عمومي ها داراي اهداف ، وظايف و كاركرد هاي خاص خود هستند و طبيعي است كه خبرنويسي در روابط عمومي نيز معطوف به تحقق اين اهداف و كاركرد هاست به همين دليل هرچند كارگزاران روابط عمومي با قواعد رسانه و خبرنويسي آشنا باشند در اين زمينه حرفه اي محسوب نمي شوند . خبر در روابط عمومي به شكلي تنظيم مي شود تا تامين كننده اهداف سازمان باشد كه به آن بيانيه خبري مي گويند . اينگونه خبرها بيشتر به بيان فعاليت ها و عملكرد سازمان مي پردازد و عنصر خبري كه يا همان ارزش شهرت در آنها بسيار برجسته است .

خبرهاي روابط عمومي به لحاظ داشتن آمار و ارقام قابل توجهند و بعضي از آنها نيز صرفا ارزش اطلاع رساني درون سازماني دارند اما روابط عموميها براي افزايش حجم اخبار خود در رسانه ها دست به انتشارآنها مي زنند . در سالهاي اخير بواسطه آشنايي بيشتر روابط عمومي ها با قواعد خببر نويسي به كيفيت اخبار افزوده شده است .حتي برخي با جذب خبرنگار درصدد انتشار حرفه اي اخبار خود هستند

عمده ترين مشخصات اخبار توليدي روابط عمومي ها :

شخصيت محور و به عبارتي رييس محور است .، آمار هاي عملكردي در آن چشمگير و برجسته است ، عمدتا داراي ارزش اطلاع رساني درون سازمان است .، به بيان نقايص و مشكلات نمي پردازد .،درصدد القاي تصوير مناسب از سازمان و مديران آن است .

ادامه دارد